Η τέχνη Ikebana (生け花) στην Ιαπωνική παράδοση είναι η προσεγμένη σύνθεση λουλουδιών. Γνωστή και ως Kadō (華道 «το μονοπάτι των λουλουδιών») η τέχνη αυτή χρονολογείται από την περίοδο Heian όπου πραγματοποιούνταν προσφορές λουλουδιών σε ναούς ενώ αργότερα οι συνθέσεις λουλουδιών χρησιμοποιήθηκαν και για τον στολισμό των tokonoma (εσοχών) στα παραδοσιακά ιαπωνικά σπίτια. Με την δημοτικότητα της να φτάνει στο αποκορύφωμα τον 16ο αιώνα η τέχνη Ikebana θεωρείται μια από τις τρείς κλασικές τέχνες κομψότητας της Ιαπωνίας μαζί με το Kōdō (Ιαπωνική Αρωματοποιία) και το Chadō (Τέχνη του τσαγιού).
Θυμίζοντας γλυπτική για την σύνθεση λουλουδιών λαμβάνονται υπόψιν το χρώμα, η γραμμή καθώς και η λειτουργικότητα των φυτών. Οι τελικές συνθέσεις είναι απρόσμενες και πολυποίκιλες καθώς μπορεί κανείς να συνδυάσει ένα ευρύ φάσμα ειδών και μεγεθών είτε σε συνθέσεις εμπνευσμένες από ένα λουλούδι είτε σε συνθέσεις που εμπεριέχουν διαφορετικά λουλούδια, κλαδιά και άλλα φυσικά υλικά.
Στην Ιαπωνική παράδοση τα περισσότερα αυτοφυή λουλούδια, φυτά και δέντρα ενσωματώνουν διαφορετικούς συμβολισμούς που συσχετίζονται με συγκεκριμένες εποχές. Με βάση αυτό στην παραδοσιακή σύνθεση λουλουδιών ο συμβολισμός και η εποχικότητα είχαν πάντα προτεραιότητα. Κάποια από τα πιο συνηθισμένα στοιχεία που χρησιμοποιούνται είναι το μπαμπού (όλο τον χρόνο), τα κλαδιά πεύκου και δαμασκηνιάς ιαπωνικού τύπου (κοντά στην πρωτοχρονιά), τα κλαδιά ροδακινιάς (για την ημέρα των κοριτσιών τον Μάρτιο), ο νάρκισσος και η ιαπωνική ίριδα (την άνοιξη), τα ασιατικά κρινάκια (το καλοκαίρι) και τα χρυσάνθεμα (το φθινόπωρο). Η σύγχρονη Ikebana δείχνει την ίδια ευαισθησία στις εποχές καθώς και στο περιβάλλον στο οποίο γίνεται η σύνθεση.
Κάποιες φορές αυτοί που ασχολούνται με την τέχνη Ikebana κλαδεύουν τα λουλούδια και τα κλαδιά σε μη αναγνωρίσιμες μορφές ή μπορεί να βάψουν και τα φύλλα ενός στοιχείου. Τα κλαδιά των φυτών μπορούν να ξεφυτρώνουν σε διάφορες κατευθύνσεις αλλά το αποτέλεσμα πρέπει να είναι πάντα ισορροπημένο και συγκρατημένο. Στην Ikebana δεν είναι αρκετό να υπάρχει όμορφο υλικό αν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τέχνη ώστε να δημιουργήσει κάτι ακόμα πιο όμορφο. Για έναν ταλαντούχο δημιουργό ένα προσεχτικά τοποθετημένο λουλούδι μπορεί να είναι τόσο δυναμικό όσο μια περίτεχνη σύνθεση.
Η Ikebana στο ξεκίνημα της ήταν πολύ απλή συμπεριλαμβάνοντας μόνο μερικούς βλαστούς από λουλούδια και κάποια αειθαλή κλαδιά. Αυτή η πρώτη μορφή ονομάζεται Kuge (供華). Τα σχέδια και η τεχνοτροπία εξελίχθηκαν ώστε μέχρι τον 15ο αιώνα οι συνθέσεις λουλουδιών να είναι διαδεδομένες σε τέτοιο βαθμό που να μπορούν να εκτιμηθούν όχι μόνο από την αυτοκρατορική οικογένεια και τις ανώτερες τάξεις αλλά και από τον απλό λαό. Με την εξέλιξη της τέχνης ξεκίνησε και η συγγραφή βιβλίων πάνω σε αυτήν. Το παλαιότερο έγγραφο ονομάζεται «Sedensho» και αφορά την χρονική περίοδο από το 1443 έως το 1536.
Άλλες τεχνικές που αναπτύχθηκαν με την πάροδο του χρόνου είναι:
- Η τεχνική Rikka (立花 «όρθια λουλούδια») αναπτύχθηκε ώστε να εκφράσει την βουδιστική έννοια της ομορφιάς που βρίσκει κανείς στα τοπία της φύσης. Βασικό στοιχείο της είναι τα εννιά κλαδιά που αντιπροσωπεύουν τα στοιχεία της φύσης.
- Η τεχνική Nageirebana (投入花) είναι ένα μη δομημένο σχέδιο που οδήγησε στην ανάπτυξη της τεχνικής Seika. Χαρακτηρίζεται από την σφιχτή δέσμη βλαστών που έχουν διαμορφωθεί ώστε να σχηματίζουν μια τριγωνική ασύμμετρη σύνθεση με τρία κλαδιά η οποία θεωρείται πολύ κλασική.
- Η τεχνική Seika (生花 «αγνά λουλούδια») αποτελείται από τρία βασικά μέρη, γνωστά σε μερικές σχολές ως Ten(天 «παράδεισος»), Chi(地 «γη») και Jin(人 «άνθρωπος»). Είναι ένα απλό ύφος σχεδιασμένο να δείξει την ομορφιά και την μοναδικότητα τους φυτού.
- Η τεχνική Moribana (盛花 «σωρός από λουλούδια») πραγματοποιείται σε ένα ρηχό βάζο (suiban), compote vessel ή καλάθι στο οποίο τα λουλούδια εφαρμόζονται πάνω σε kenzan ή σε βάση με μυτερά εξογκώματα.
- Η τεχνική Jiyūka (自由花 «ελεύθερα λουλούδια») αποτελείται από ένα πιο δημιουργικό σχέδιο λουλουδιών. Σε αυτή την τεχνική επιτρέπεται η χρήση οποιουδήποτε υλικού ακόμα και χωρίς λουλούδια. Τον 20ο αιώνα με την εμφάνιση του μοντερνισμού οι τρεις σχολές Ikebana εν μέρει άνοιξαν τον δρόμο για την «Απελευθερωμένη Τεχνοτροπία» όπως είναι γνωστή στην Ιαπωνία.
Με την εμφάνιση της τελετής του τσαγιού εισάχθηκε στα παραδοσιακά δωμάτια τσαγιού και η τεχνική Chabana (茶花 «λουλούδια του τσαγιού»). Ως τεχνική δίνει έμφαση στην ρουστίκ απλότητα. Η Chabana δεν συγκαταλέγεται στις τεχνικές Ikebana καθώς αποτελεί από μόνη της κάτι ξεχωριστό. Δεν μπορούμε όμως παρά να την αναφέρουμε ως κάτι ιδιαίτερο και μοναδικό.
